แมลคัม เอ็กซ์ (อังกฤษ: Malcolm X ออกเสียง /?m?lk?m ??ks/) (19 พฤษภาคม ค.ศ. 1925 - 21 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1965) หรือ เอล-ฮัจญ์ มาลิก เอล-ชาบาซ (อาหรับ: ?????? ???? ???????, อังกฤษ: El-Hajj Malik El-Shabazz) เป็นนักพูด นักรณรงค์เพื่อสิทธิมนุษยชนของชาวมุสลิมและชาวอเมริกันผิวดำ
แมลคัม เอ็กซ์ เกิดที่โอมาฮา เนแบรสกา เดิมชื่อ "แมลคัม ลิทเทิล" บิดาของเขาถูกฆาตกรรม และมารดาถูกส่งเข้าโรงพยาบาลเพื่อรักษาอาการทางประสาท มัลแคมจึงต้องใช้ชีวิตวัยเด็กในบ้านเลี้ยงดูเด็กกำพร้า ทำให้ขาดการเลี้ยงดู และก่ออาชญากรรมในบอสตันและนิวยอร์ก และต้องรับโทษในเรือนจำ ในปี 1945
ระหว่างถูกจองจำ แมลคัมได้ร่วมเป็นสมาชิกของขบวนการชาติแห่งอิสลาม และเปลี่ยนไปนับถือศาสนาอิสลาม หลังจากเขาได้รับทัณฑ์บนในปี ค.ศ. 1952 แมลคัมได้ร่วมงานกับขบวนการชาติแห่งอิสลามอย่างจริงจัง ได้รับตำแหน่งโฆษกและเป็นแกนนำคนสำคัญคนหนึ่งขององค์การ ต่อมาเขาเกิดความขัดแย้งกับอีไลจาห์ มูฮัมมัด ผู้นำขบวนการชาติแห่งอิสลาม จึงลาออกในปี ค.ศ. 1964
หลังจากเปลี่ยนไปนับถือศาสนาอิสลาม แมลคัมเปลี่ยนนามสกุลจาก "ลิทเทิล" เป็น "เอ็กซ์" (X) โดยให้เหตุผลว่า เป็นชื่อที่สื่อแสดงถึงความเป็นนามสกุลของชาวแอฟริกันที่แท้จริง (คือ ไม่ทราบที่มา) แทนที่นามสกุล 'ลิทเทิล' ของเดิมที่สื่อถึงชาวผิวขาว ตาสีฟ้า หลังจากเขาลาออกจากขบวนการชาติแห่งอิสลาม แมลคัมได้เดินทางไปประกอบพิธีฮัจญ์ที่นครเมกกะ ประเทศซาอุดิอาระเบีย ได้เปลี่ยนไปนับถือนิกายซุนนี และเปลี่ยนไปใช้ชื่อในภาษาอาหรับว่า เอล-ฮัจญ์ มาลิก เอล-ชาบาซ
หลังจากลาออกจากขบวนการชาติแห่งอิสลาม แมลคัมได้ตั้งองค์กรชื่อ "Muslim Mosque, Inc." และ "Organization of Afro-American Unity" ทำให้เกิดความขัดแย้งกับองค์กรเดิม เขาถูกสังหารเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1965 ขณะกำลังปราศรัยในหอประชุมแห่งหนึ่งในแมนฮัตตัน โดยชายฉกรรจ์สามคน ที่เป็นสมาชิกของขบวนการชาติแห่งอิสลาม แต่องค์กรดังกล่าวได้ปฏิเสธความเกี่ยวข้องกับการลอบสังหาร
